Πόλλες είναι οι αιτίες που οδήγησαν στη μεγάλη οικονομική κρίση. Οι περισσότεροι εστιάζουν την πηγή του προβλήματος στον ελεύθερο οικονομικό ανταγωνισμό...Δεν έχουν άδικο.
Ο ελεύθερος οικονομικός ανταγωνισμός είναι η εφαρμογή της θεωρίας του οικονομικού φιλελευθερισμού, του φιλελευθερισμού του Άνταμ Σμιθ. Ο Σμιθ εστίασε στο ατομικό συμφέρον, το οποίο και θεωρούσε κίνητρο για την ανάπτυξη του οικονομικού ανταγωνισμού.
Το ατομικό συμφερόν, όμως, οδήγησε στην κοινωνική ανισότητα, διότι δεν είχαν όλοι οι άνθρωποι την ίδια ικανότητα να "παράγουν χρήμα". Έτσι ο Τζον Λοκ ανέπτυξε τον φιλοσοφικό φιλελευθερισμό, ακριβως, για να δημιουργήσει δικλείδες προστασίας των λιγότερο ικανών.
Σήμερα, νομίζω, ότι ο Λοκ δεν εμφανίζεται πουθενά, κι ουτέ σαν όνομα μας λέει κάτι.
Από τον Κέινς και τον άκρατο κρατικό παρεμβατισμό του, οδηγηθήκαμε στο "ατομικό συμφέρον" του "ισχυρού Σμιθ".
Δυστυχώς και τα δύο μοντέλα έφεραν την κοινωνία στα πρόθυρα της κατάρρευσης.
Γι' αυτό και πρέπει να βρούμε διέξοδο....Κι αυτή η διέξοδος, φαίνεται να αποτελεί και τη χρυσή τομή..
Δηλαδή, να επαναφέρουμε στο προσκήνιο τον παρεμβατισμού του Κέινς, ο οποίος θα ασκείται από ένα δίκαιο κράτος και να ξαναθυμηθούμε το φιλελευθερισμό και τις αρχές του Λοκ, αφήνοντας παράλληλα αέρα για έναν υγιή ανταγωνισμό του "ρεαλιστή" Σμιθ.
Δυο σκέψεις, έτσι γι' αρχή.
3 σχόλια:
Χαιρετώ…..
Αρχικά λίγο ποιο θεωρητικά….
Μια θεωρία για να είναι άρτια πρέπει εξαρχής να περιλαμβάνει εκείνους τους περιορισμούς οι οποίοι θα προστατεύουν τους λιγότερο ικανούς. Όταν φτάνουμε στο σημείο να τη βελτιώσουμε αυτό σημαίνει ότι ο αρχικά κάπου έγινε «φάουλ»…
Ο Τζον Λοκ βασιζόταν ποιο πολύ στα βιώματα και έβγαζε τα συμπεράσματά του για να εκφράσει μετά τρόπους αντιμετώπισης και περεταίρω πορείας (εκφραστής κινήματος εμπειρισμού αντίθετο της μαθηματικής σκέψης- Λογικοκρατίας). Είναι ένας αποδεκτός αλλά όχι πάντα σωστός τρόπος σκέψης (π.χ. παρατηρώ ένα δέντρο έχει φύλλα, το 2ο δέντρο επίσης έχει φύλλα, το 3ο επίσης…. Το ν-οστό επίσης, άρα όλα τα δέντρα, βάσει εμπειρίας, παρατηρητικότητας έχουν φύλλα-σωστό. Όμως: ο παπαγάλος είναι πουλί έχει φτερά και πετάει, το καναρίνι είναι πουλί έχει φτερά και πετάει, ο αετός είναι πουλί έχει φτερά και πετάει……. Άρα όλα τα πουλιά που έχουν φτερά πετάνε- λάθος η κότα/το παγόνι είναι πουλιά έχουν φτερά αλλά δεν πετάνε). Δηλαδή πολλές φορές από το ειδικό βγάζει συμπεράσματα για το γενικό.
Ο Άνταμ Σμιθ είναι ο θεμελιωτής της άκρατης φιλελευθεροποίησης της οικονομίας και πολέμιος της οιασδήποτε κρατικής παρέμβασης. Π.χ. προσπάθησε να βελτιώσει-αναπτύξει την οικονομία εισάγοντας προϊόντα που στην ίδια του τη χώρα παράγονταν ακριβότερα. Δηλαδή εάν η αγροτική παραγωγή της ντομάτας κοστίζει πολύ στην Ελλάδα ας την εισάγουμε από την π.χ. Γεωργία που παράγεται με λιγότερο κόστος. Εδώ γεννούνται όμως μερικά ερωτήματα.
1) Οι καλλιεργητές ντομάτας στη χώρα μας τι θα κάνουν;
2) Με ποιες συνθήκες ( π.χ. δουλειάς, υγιεινής) παράγεται η εν λόγω ποικιλία στη Γεωργία;
3) Ποιοι επωφελούνται από αυτή την επιλογή;– μήπως οι εργοστασιάρχες και βιομήχανοι οι οποίοι θα αυξήσουν κι άλλο τα κέρδη τους ή θα τους αναγκάσει κανείς να αυξήσουν το μισθό των υπαλλήλων αφού πλέον αγοράζουν φθηνή πρώτη ύλη.
4) Εάν η Γεωργία δε θέλει να μας εξάγει τη ντομάτα και εάν αντί για την ντομάτα χρειαζόμασταν πετρέλαιο/υγρό αέριο/ουράνιο κτλ… «δεν κάνουμε εκεί» ένα πόλεμο να τα πάρουμε με το ζόρι αφού είμαστε ποιο ισχυρή -λέμε τώρα - χώρα;!!!
Από τον Κέυνς έχει πάρει το όνομά της και η Κεϋνσιανή ρύθμιση, η αναδιανομή δηλαδή μέρους των κερδών του κεφαλαίου στις κατώτερες τάξεις, με τη μορφή κοινωνικών και άλλων παροχών, προκειμένου να αποφεύγεται η κοινωνική δυσαρέσκεια και οι αναταραχές. Ας σημειωθεί όμως ότι μια τέτοια ρύθμιση δεν ήταν ποτέ στόχος του ίδιου του Κέυνς. Ο Κέυνς πρότεινε την άνοδο των δημοσίων δαπανών σε περιόδους κρίσεων για να καλύψουν μέρος του ελλείμματος ζήτησης που υπό προϋποθέσεις μπορεί να οδηγήσει την οικονομία μακριά από μια θέση ισορροπίας πλήρους απασχόλησης. Οι δημόσιες δαπάνες μπορεί να ξοδεύονται ως επιδόματα ανεργίας κτλ., αλλά ο κύριος στόχος δεν είναι η αναδιανομή αλλά η επανόρθωση της ισορροπίας. Μάλιστα η αύξηση της φορολογίας σε περιόδους κρίσης είναι πλήρως αντίθετη στη νοοτροπία του Κέυνς ο οποίος ζητά αύξηση των ελλειμμάτων στις κρίσεις, τα οποία χρηματοδοτούνται από πλεονάσματα στις καλύτερες εποχές. (βικι-π).
Άρα το φάρμακο στον άκρατο φιλελευθερισμό του Σμιθ δεν είναι ο ασταθής «εμπειρισμός» του Λοκ και η κρατική , κοινωνικό-οικονομικό-φιλελεύθερη παρεμβατικότητα του Κέυνς απέχει πάρα πολύ από το ιδεατό «κοινωνικό αγαθό του δικαίου και της κοινωνικής ηθικής» που εκφράζουν οι θεμελιωτές της συνεχώς μεταβαλλόμενης και εξελισσόμενης σοσιαλιστικής θεωρίας.
Όσον αφορά στα της Ελλάδας αυτήν την περίοδο δεν είναι τίποτα περίεργο ή δυσνόητο. Οι καπιταλιστικές κρίσεις διέπονται από ένα φαύλο κύκλο. Όσον οι επιχειρήσεις είναι κερδοφόρες (πχ ΟΤΕ, Ελληνικά πετρέλαια, Τσιμέντα ΗΡΑΚΛΗΣ) ή έχουν τεράστια δυναμική (πχ Ολυμπιακή Αεροπλοΐα) πουλιούνται σε ιδιώτες. Όταν όμως από την κακή χρήση των ιδιωτών οι εταιρίες κλονίζονται (βλέπε τράπεζες) τότε αμέσως το κράτος παρεμβαίνει για να τις σώσει. Αυτό γινόταν σε μεγάλες (1928-1930 ΗΠΑ) και σε μικρότερες (στις μέρες μας) κρίσεις του φιλελεύθερου οικονομικού συστήματος.
Τέγος Κώστας
contravista@hotmail.com
Κατ'αρχάς δεν πιστεύω ότι απαραίτητα έχει αγγίξει την Ελλάδα η τρέχουσα οικονομική κρίση... απλά συνεχίζεται η κατρακύλα του εισοδήματος του Έλληνα που βλέπει μέρα με τη μέρα να χάνουν τα εισοδήματά του αξία.
Βέβαια, παρατηρούμε ότι ενώ η μεσαία τάξη σιγά σιγά εξαφανίζεται και στη χώρα μας, κάποιοι γίνονται πλουσιότεροι: Δεν μπορεί να εξηγηθεί αλλιώς το ότι στην Αθήνα ανθούν οι ακριβοί οίκοι μόδας (έχω χάσει το λογαριασμό πόσα καταστήματα με είδη πολυτελίας άνοιξαν μόνο τους τελευταίους μήνες).
Δηλαδή, δε χάνονται λεφτά, απλά συγκεντρώνονται σε λιγότερα χέρια.
Πάντως, δεν νομίζω ότι ο παρεμβατισμός (τουλάχιστον όπως εννοείται στις μέρες μας) είναι η λύση: Το κράτος πρέπει να είναι εκεί για να ελέγχει ότι λειτουργούν οι θεσμοί, κι όχι για να σβήνει φωτιές. Δηλαδή πρέπει να αφήνει την αγορά ελεύθερη, αλλά να μην επιτρέπει την εκμετάλλευση του εργαζόμενου ή του καταναλωτή.
Δύο ακόμη σκέψεις, για συνέχεια...
Είναι κοινά αποδεκτό, ότι οι θεωρείες, τα κινήματα και οι ιδεολογίες αναπτύσσονται, είτε για να καλύψουν ένα κοινωνικό, οικονομικό ή θρησκευτικό κενό είτε εξαιτίας της υπάρχουσας κατάστασης, η οποία κάπως πρέπει να εκφρασθεί και να σχηματοποιηθεί. Ειδάλλως, οδηγούμαστε σε αναρχία. Αυτή, λοιπόν, η παραγωγή θεωριών και κινημάτων, έχοντας ως τελικό στόχο την βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης, εκφράζονται είτε ατομοκεντρικά είτε συλλογικά.
Και στις δύο περιπτώσεις ελλοχεύει ο κίνδυνος για τον πολίτη-πρόσωπο, καθώς συμβαίνουν τα εξής: Στη μεν πρώτη περίπτωση ο άνθρωπος στρέφεται γύρω από το συμφέρον και την ικανοποίηση της αχαλίνωτης επιθυμίας του, με αποτέλεσμα ο συνάνθρωπός του να πεινάει και αυτός να συγκεντρώνει κεφάλαιο. Αντίθετα στη δεύτερη περίπτωση ο πολίτης αντιμετωπίζεται ως μέρος μιας ευρύτερης ομάδας ανθρώπων, χωρίς να του αφήνεται το περιθώριο της προσωπικής δημιουργίας. Κι αυτό το αναφέρω, διότι ο άνθρωπος αποδεδειγμένα έχοντας ως κίνητρο το ατομικό συμφέρον είναι παραγωγικότερος. Ρωτώ: Τι κατάσταση θα επικρατούσε αν όλοι οι πολίτες ήταν παραγωγικοί στον ίδιο βαθμό? Θα κατέφευγαν σε παράνομες πράξεις...Συνεπώς θα χρειάζονταν μέτρα και ένας εγγυητής για την προστασία των αδικηθέντων.Και ποιος μπορεί να είναι αυτός ο εγγυητής? Ένα δίκαιο κράτος.
Με μια μικρή συνειρμική πρόχειρη σκέψη καταλήγω στο συμπέρασμα ότι το πιο παραγωγικό σύστημα είναι ο φιλελευθερισμός με περισσότερα στοιχεία από τις αρχές του Λοκ και με ένα δίκαιο κρατικό παρεμβατισμό είτε εκφράστηκε έτσι από τον Κέυνς είτε όχι.
Άλλωστε τα συστήματα και οι θεωρείες εφαρμόζονται σύμφωνα με τις ανάγκες των καιρών, χωρίς όμως να αλλοιώνονται οι βασικές αρχές τους.
Δημοσίευση σχολίου